Bir Alevi-Bektaşi ozanı olan Cevri'nin asıl adı Nejat Birdoğan'dır.

1934 Kars'ta doğdu. Çocukluk ve gençlik yılları Kars ile Iğdır'da geçti. Babası halk şiirine ilgi duyar, kendisi de şiirler yazardı. O nedenle evlerine o dönemin ozanları (Posoflu Müdami, Sosgirtli Âşık Hünkar Hicrani, Dursun Cevlani vb.) sık sık konuk olarak gelirlerdi. O ozanlardan küçük yaşlarda halk şiiri ve aşıklık geleneğini öğrenmeye başladı. Ortaokul öğrencisi iken kendisi de bir şeyler yazmaya başladı.

Liseyi bitirdikten sonra üniversite öğrencisi olarak Ankara'ya geldi. Mustafa Nihat Öz'le tanıştıktan sonra onun teşvikiyle halk kültürü ile ilgili çalışmalarını yoğunlaştırdı. Okulunu bitirdikten sonra ise Van Lisesi'ne atandı. Orada, Ali Saraçoğlu ile tanıştı. Onunla tanışması halk kültürüne bakışını önemli ölçüde etkiledi. Ondan Karakoyunlu kültürünü ve o kültürün alevilikle benzerliklerini öğrendi.Ortak çalışmalar yaptılar.

Çeşitli bölge ve okullarda uzun bir süre "Edebiyat" öğretmeni olarak görev yaptı. Daha sonra Kültür Bakanlığında (o dönemdeki adıyla MİFAD) folklor araştırmaları üzerine görevde bulundu.

Milliyet Gazetesi'nin düzenlediği "Halk Oyunları ve Halk Müziği" yarışmalarında jüri üyesi olarak görev yaptı.

Türkiye ve Türkiye dışında birçok konferans ve toplantıya konuşmacı olarak atıldı. Alevilik-Bektaşilikle ilgili önemli araştırmalar yaptı.

Basılmış Eserleri:

Anadolu'nun Gizli Kültürü Alevilik (1990),
Anadolu ve Balkanlarda Alevi Yerleşmesi (1992),
Şah İsmail Hatai (1991),
Anadolu Aleviliğinde Yol Ayrımı (1995),
Samahlar (1982),
Türkülerimiz (1987) gibi incelemeleri,
Gülizar-ı Haseneyn (1985),
Çelebi Cemalettin Efendinin Savunması (1994),
İttihat ve Terakkinin Alevilik-Bektaşilik Araştırması (Baha Sait Bey) (1994);
Hasan Dede Kasabası ve Hasan Dede (1992).

Değerli, ciddi, titiz araştırmalarının yanı sıra Cevrî mahlasıyla halk şiiri tarzında bir çok güzel eser bırakan Nejat Birdoğan 3 Mayıs 2001 tarihinde aramızdan ayrıldı. İstanbul'da toprağa verildi.

TÜRKÜLER VAR

Gizlenir ozan ahında
Yer altında türküler var,
Deyişinde samahında
Zar altında türküler var.

Umut kuzu aşık güden
Bir umuttur dosta giden
Dayan bre körpe fidan
Kar altında türküler var.

Zincirlendikçe yayılan
Yedi iklimde duyulan
Bir kesilen bin sayılan
Nar altında türküler var.

Hak balına tuz katıldı
Gövde n'etsin baş satıldı
Yiğide ilmek atıldı
Dar altında türküler var.

Cevri sıkıntıdan yeniler
Bu günü dünden günüler
Devran dolabı iniler
Var altında türküler var.

SATARIM

Hey erenler pazarım var
Hâl ehline hâl satarım,
Terazim, tartım bulunmaz
Doyumuna bal satarım.

Tezgâh üstü söz söylerim
Sözümü gülle peylerim
Hasmı sitemi neylerim
Ben dikensiz gül satarım.

Erenler bir pazar kurdum
Hak hak dedim döndüm durdum
Aşkın mühürünü vurdum
Dost zarfına pul satarım.

Ben sarrafım inci düzdüm
Gevher denizinde yüzdüm
Akıl süzgecinden süzdüm
Cevri aklı kul satarım.

ihsanozturk.com