DERVİŞ ALİ
Dostun bahçesinde üç gül açılmış
Göz gezdirdim gülün biri üzgündür
Bir saatte ben görmezsem yârimi
Saatim yıl olur günüm yüz gündür
***
Derviş Ali’m yâri görmedim bugün
Bülbül güle figan eder gün be gün
Şu gözlerim yâri görmezse bir gün
Can çabalar ceset candan bezgindir
Deyişlerindeki kullandığı duru dilden, işlediği konulardan, uyakların sağlamlığından çok güçlü bir ozan olduğunu anladığımız Derviş Ali hakkında (ne yazık ki) çok somut ve ayrıntılı bilgi yok. Hakkındaki en önemli bilgileri yine kendi deyişlerinden ediniyoruz.
Bir deyişinde, Hacı Bektaş postnişini Feyzullah Çelebi’yi mürşit olarak kabul ettiğini dile getirmesinden yola çıkarak Feyzullah Çelebi ile aynı çağda (19. Yüzyıl) yaşadığını söyleyebiliriz. Bir başka deyişinde geçen;
“Tarih Bin iki yüz* oldu bu sene
Derviş Ali’m söyler hem yana yana
Kerbela çölünde ulu meydana
Şehitlerden akan al kan ağladı.” Şeklindeki dörtlük, bu kanımızı daha da güçlendiriyor.
Yine deyişlerinde işlediği konulardan, daha önceki Yüzyıllarda yaşamış ünlü Alevi-Bektaşi ozanların izinde olduğunu, aynı geleneği sürdürdüğünü 19. Yüzyıl’ın en güçlü Bektaşi ozanlarından biri olduğunu anlıyoruz.
Derviş Ali’nin nerede doğduğu, nerelerde yaşadığı, nerede Hakk’a yürüdüğü ise kesin bir şekilde bilinmiyor. Edebiyat çevreleri O’nun Orta Anadolulu, daha çok Sivas köylüsü olduğunu kabul ediyor. Şarkışla’nın Emlek Bölgesi’nde edebiyatla ilgili, ozan geleneğini bilen birçok kişi de, o bölgenin ozanlarından olduğunu söylemektedir. Ki… Bu görüşü oldukça güçlü bir tez olarak kabul etmek yanlış olmaz.
Derviş Ali deyişlerinde en çok hece vezninin 6 + 5 ve 4+4+3 (koşma kalıbı), bazen de 4+4 şeklini (semaî) kullanmıştır. Yaşadığı çağın diğer ozanlarında olduğu gibi yer yer Farsça sözcükler kullansa da akıcı, coşkulu ve anlaşılır bir dili vardır. Şiirlerinde tarikatla ilgili konular daha fazla işlemiştir. Bu şiirlerden çoğu da bir ezgiyle bütünleşerek gündeme gelmiş, birçok ünlü sanatçı tarafından da çeşitli ses taşıyıcılarında seslendirilmiştir.
Deyişlerinden örnekler:
1.
Âşık mâşukunun derdine düşmüş
Yanar aşk oduna tüter güzel dost
Hublar konmuş göçmüş belli yurdundan
Can cana muhabbet eder güzel dost
***
Benim ağladığım dosta hoş geldi
Gamze-i kirpikler sinemi deldi
Dost ile davâmız divana kaldı
Yahşı yaman her iş biter güzel dost
***
Ne ben de sabır var dostta merhamet
Çekerim derdini ederim gayret
Ali evladından bana bir imdat
Bunca ağlattığın yeter güzel dost
***
Derviş Ali’m dost dilinde eğlence
Gündüz hayalimde düşümde gece
Söz mü kalır ateşine yanınca
Bir gün ahım seni tutar güzel dost
2.
Erenler, Veliler, Kırklar, Yediler
On iki imamlar kurbanıyız biz
Okundu tekbiri, durduk kıbleye
On iki imamlar kurbanıyız biz
***
Şahım sen kimseye bulma bahane
Bir zaman söylensin iki cihane
Rıza lokmasını ulu divane
On iki imamlar kurbanıyız biz
***
Anamız Meryem'dir, atamızCibril
Nefesten zahirdir hükmüne kail
Bizi Şah’a kurban etti Azrail
On iki imamlar kurbanıyız biz
***
Yedi kerre yünceğizim kırptılar
İbrahim'in sürüsüne kattılar
Etimi de pare pare ettiler
On iki imamlar kurbanıyız biz
***
Kurbanlık koç ile bile koyuldum
Feriştehler çaldı, ben de sayıldım
Kırklar makamında ben de doyuldum
On iki imamlar kurbanıyız biz
***
Derviş Ali' im, kanın nâ-haka dökme
El ne derse desin, sen ana bakma
Şah yürümedikçe postundan çıkma
On iki imamlar kurbanıyız biz
3.
Gönül gel seninle sohbet edelim
Kimseye bırakma arayı gönül
Ya benim kimim var kime gideyim
Kaldır kalbindeki karayı gönül
***
Dünya için gül benzini soldurma
Halden bilmeyene halin bildirme
Tabip olmayana yaran sardırma
Azdırırsın bir gün yarayı gönül
***
Solmazsa dünyada güzeller solmaz
Bu dünya fanidir kimseye kalmaz
Yalan dolan ile sofuluk olmaz
Mümin olan bekler berayı gönül
***
Derviş Ali’m öğüt verir özüne
Gönül lütfeyledi geldi sözüne
Azrail konarsa göğsün düzüne
O zaman beklemez sırayı gönül
Bin iki yüz*:Miladi 1784.
Kaynak:
Alevi-Bektaşi şiirleri antolojisi- İsmail Özmen
Ali Ekber Çiçek, Hacı Yetkin(Sözlü bilgiler).